Czym zajmuje się obecnie Kiran?

Postanowiłam dodać Wam recenzję moje autorstwa, pewnej powieści historycznej. Niestandardowej, ciekawej i... niepoprawnej politycznie. Zapraszam do lektury!

***

Niemcewicz od przodu i tyłu – już sam tytuł sprawia, że człowiek nie wie za bardzo co myśleć o książce, którą trzyma w rękach. „Książka, która była nieprzyjętą pracą doktorską”? Wzbudza to zainteresowanie. Na tyle, by zajrzeć do środka. I wtedy natkamy się na „Słowo wstępne do  Stanisława Mackiewicza do wydania z 1939 roku”. I się zastanawiamy: kim jest ten cały Mackiewicz? Co bardziej zaintrygowani pewnie sięgną po „Wujka Google” i sprawdzą, co to za osobistość. Możliwe, że pokuszą się o znalezienie kilku informacji o Autorze Niemcewicza…

Ale wracając do tematu: Mackiewicz odmalowuje ciekawy obraz Zbyszewskiego. Z anonimowego człowieka Karol awansuje na nieco, wydawałoby się, nierozgarniętego, młodego dziennikarza, bliższego Czytelnikowi, niż jakiś tam, niedoszły doktor Uniwersytecki. Z pewnością to sprawia, że na książkę spojrzymy łaskawszym okiem. Skoro ktoś dobrze napisał o Autorze, to czy książka może być zła? Ale w takim razie, co znaczy, że jest „kontrowersyjna”?  

„Ślęczałem siedem lat nad tą pracą, spóźniłem się nawet dwa razy na tenisa, tak mnie pochłonęło zapylone archiwum.” Kto zaczyna tak Przedmowę do swojej książki!? Większo pisarzy zaczyna swoje książki od dedykacji i podziękować, ale nie od… właściwie to nie do końca wiadomo od czego. Czy to żart? Czy może gorycz płynąca z niezadowolenia, po spędzeniu siedmiu lat w jakimś archiwum na grzebaniu w starych papierach? I w dodatku po odrzuceniu rzeczonej pracy doktorskiej? Oj, nikt chyba niebyły szczęśliwy z tego powodu! Czytamy dalej i każde kolejne zdanie szokuje coraz bardziej. Brwi  wędrują wysoko do góry, a oczy otwierają się coraz szerzej (aż pewnie przypominają pięciozłotówki), nie mogąc uwierzyć w to co czytamy. Satyryczny humor i szczerość w jednym. To tylko zapowiedź tego, co można znaleźć w każdym kolejnym rozdziale. Zbyszewski pokazuje od razu, w Przedmowie, swój stosunek do sprawy. Wydaje się, że był rozbawiony negatywnymi komentarzami elity naukowej po publikacji Niemcewicza… . Choć broni się dzielnie! I chyba ta obrona działa. Choć co bardziej konserwatywni pewnie się z tym nie zgodzą i nadal będą pluć jadem.

Po takim wstępie aż ma się ochotę zobaczyć co będzie dalej! Chyba krytycy myśleli, że zniechęcą dociekliwych Czytelników do Niemcewicza… . Ponieśli na tym polu całkowitą porażkę. Zbyszewski kontra Krytycy: jeden do zera!

A o czym jest Niemcewicz od przodu i tyłu ?  To życiorys Juliana Ursyna Niemcewicza, posła na sejm, autora Powrotu posła. I tyle można by rzec, gdyby nie styl, jakim została napisana. Nie sądzę, by wiele osób było zainteresowanych życiem jakiegoś szlachetki z XVIII wieku. Ale jak zacznie się rozdział pierwszy od słów: „Raźno wzięli się do współpracy państwo Marceli i Jadwiga Niemcewiczowie, toteż równo dziewięć miesięcy po nocy poślubnej, 16 lutego 1758 roku, przyszedł na świat owoc ich działalności – Julianek. Rodzice tak zasmakowali w robocie, że dorzucili mu potem piętnaścioro rodzeństwa.” Nie pamiętam, żeby wcześniej coś mnie tak zaszokowało. Ale to dopiero początek! Przecież nie może być tak, że zaczynamy taką bombą, a potem ciągniemy opowieść nudnym, naukowym stylem, przy którym się ziewa co linijkę. A dalej może być tylko lepiej! „Państwowe dochody Polski wynosiły rocznie 18 milionów, prywatne króla – 10 milionów złotych; wojsku można było nie płacić, bez armat się obejść, ale nałożnice monarsze musiały otrzymywać żołd akuratnie, nowe bohomazy w Łazienkach przybywać.” Każdy rozdział musi zaczynać się i kończyć się czymś porażającym, tak by czasem Czytelnik się nie zanudził i nie oderwał od lektury. A oderwać się jest trudno. Kiedy zaczynałam czytać Niemcewicza…  zaraz przy pierwszym zadaniu musiałam się uśmiechnąć (zapewne dość głupkowato), a przechodzący obok starszy pan aż zapytał co czytam, skoro się tak cieszę (historia prawdziwa). Oczywiście, wcześniej nie spotkał się ze Zbyszewskim, więc mógł tylko zapytać, czy to dobra książka. A ja musiałam, szczerząc zęby, przyznać, że bardzo dobra.       

Bo to nie jest tylko bardzo dobra książka. To fenomenalnie napisana powieść historyczna, w dodatku oparta na źródłach! Co zdanie mamy przypisy, gdzie można podane informacje znaleźć w źródłach historycznych, których obszerny spis podaje Zbyszewski na końcu książki. I jak sam Autor pisał w swojej Przedmowie: „Cokolwiek podaję – jest oparte na źródłach. Oprócz tytułu nic tu nie wymyśliłem.” A na pytanie, czy dialogi są autentyczne, potrafię sobie wyobrazić jak Zbyszewski wzrusza nonszalancko ramionami i mówi: „No, źródła nie zawsze są na tyle szczegółowe. W każdym razie rozmowy takie powinny były się odbyć”. I bądź tu, człowieku, krytyczny, czytając słowa kogoś, kto z takim wdziękiem umie bronić swojego zdania! Chylę czoła, panie Karolu, sama bym tak nie umiała!

Obraz Polski XVIII-wiecznej w karykaturze? Czy aby na pewno? Niestety! Zbyszewski odmalowuje barwny portret kraju, ze wszystkimi jego cieniami i blaskami. Choć tych pierwszych, jest niestety więcej. To nie standardowa wersja historii, w której pompatycznie mówi się o biednym Poniatowskim, jak na lekcji historii, o słynnych obiadach czwartkowych, czy sejmach, albo dumie szlacheckiej, czy Kościele i sprawie wolności wyznania w Rzeczypospolitej, a na przysłowiową wisienką na torcie są stosunki polsko-żydowskie. Jak gdzieś czytałam, Zbyszewski zasłynął antysemickimi wypowiedziami. Hm… Chyba potrafię zrozumieć dlaczego. I dlaczego Niemcewicz… zbulwersował środowisko naukowe w latach 40. ! Można by rzec „Nie te czasy! Wtedy to ciemnota była!”, ale  z tej „ciemnoty” wyrósł Zbyszewski, postać ciekawa i szalenie zajmująca. Studiując życiorys Karola, ma się wrażenie, że to jakiś bohater powieści! Szczery, skromny i urzekający, a przez to rozbrajający.

Jak dla mnie, Niemcewicz od przodu i tyłu powinien zostać wprowadzony w kanon lektur obowiązkowych w liceum. Z pewnością młode umysły, złaknione wiedzy, będą bardziej przytomne na lekcjach i rzadziej będą sięgać po opracowania i ściągi, by czegoś dowiedzieć się o książce, którą mają przeczytać i, z której któregoś dnia, czeka ich test maturalny.

Nie można jednak patrzeć na powieść tylko jak na karykaturalny obraz XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej. Gdy usiądziemy i się zastanowimy, dostrzeżemy gorycz, jaką czuł Autor, pisząc o ludziach, którzy doprowadzili do upadku Rzeczypospolitej. Bo jak mógł pisać peany na cześć Poniatowskiego, czy Radziwiłła i wielu innych, przewijających się postaci w Niemcewiczu…? Czyta się cudownie, łowiąc jednocześnie perełki jak: „Stanisław August leżał w garderobie przybrany w zielony szlafrok, z głową obwiązaną batystową chustką, jako że w karczmie marymonckiej zadrasnął czoło haftką od rękawa”, a potem przychodzi refleksja: czy król mógł tak postępować? No, mógł. I to jest przerażające, a uśmiech spełza nam z twarzy jak zdmuchnięty przez podmuch wiatru. Dodam, że lodowaty.

Tak, polecam. Nie, nie każdy powinien przeczytać, bo nie każdy dostrzeże głębię obrazu przedstawionego przez Zbyszewskiego. Panie Karolu, gdyby pan żył, to pojechałabym do Anglii, żeby uścisnąć Panu rękę i pogratulować geniuszu.

Takie mam zdanie. Nikt nie musi się z nim zgadzać.

***

Pisałam to na zaliczenie monografu  (dla niewtajemniczonych-wykład monograficzny do seminarium magisterskiego). Nie wiem, czy wyślę to w tej wersji (właśnie stworzyłam) . W końcu jest... niepoprawna politycznie xD Może napiszę nieco ocenzurowaną? Ale w końcu Pan Karol, który jest obecnie moim idolem, nie cenzurował swoich tekstów :D 

***

Moi kochani! Nadrobię w niedalekiej przyszłości wszystkie zaległości dotyczące notek, komentarzy, etc, etc. Na razie dziękuję Wam za nieustanną obecność i wsparcie! Zwłaszcza niezawodnym Panim: Ayi i Karo, a także mojemu recenzentowi Evanowi, który za fantasy nie przepada, ale solidarnie czyta wszystko co napisz ;) Dziękuję :*

Pozdro! 

PS. jutro usiądę i nadrobię. Słowo. Dziś już idę spać (jest wpół do jedenastej w nocy).